وام فوری (Flash Loans) نوعی وام بدون وثیقه است که کلیه مراحل درخواست، اجرا و بازپرداخت آن در یک تراکنش اتفاق می‌افتد. این فرآیند به کمک یک قرارداد هوشمند تعریف شده است که کنترل و اجرای تمام فعالیت‌ها را بر عهده دارد. در صورتی که شرایط و میزان تراکنش، امکان بازپرداخت وام را فراهم نسازد، قرارداد هوشمند به صورت خودکار وام را کنسل می‌کند.
پیشنهاد : نمودار تکنیکال و قیمت ارز دیجیتال مورد نظر خود را اینجا مشاهده کنید
از دیدگاه برنامه‌نویسی، وام فوری یک مجموعه از شرایط If-then است که در کد سلسله مراتبی قرار دارند. کاربران از طریق این کدها و شرایط تعریف شده توسط پلتفرم، می‌توانند انواع وام‌ها با شرایط مختلف را تعریف کرده و قراردادهای هوشمند خود را بدون نیاز به واسطه‌های میانی اجرا کنند.
از زاویه دیگر، وام فوری را می‌توان به عنوان یک تکنیک آربیتراژ در نظر گرفت که با استفاده از قراردادهای هوشمند اجرایی، یک موقعیت بازاری پر بازدهی برای حرفه‌ای‌ها فراهم می‌کند. با این حال، عدم نیاز به وثیقه و اجرای هم‌زمان تمام مراحل وام فوری همواره گیج‌کننده بوده و این مقاله به هدف روشن‌سازی این ابهامات در بین معامله‌گران ارائه شده است.
وام فوری (Flash loans) چیست؟
وام فوری (Flash Loans) نه تنها یک قرض بدون وثیقه است، بلکه به معنای کاملی انقلابی در عرصه تأمین مالی دیجیتال محسوب می‌شود. در این نوع وام‌دهی، هیچ نیازی به دارا بودن دارایی پشتیبان برای درخواست وام وجود ندارد، و این مسئولیت به کمک یک قرارداد هوشمند تعریف، کنترل و اجرا می‌شود. این به معنای عدم نیاز به هیچ سنجش اعتباری، هویتی یا مالی درخواست‌کننده وام است، که این امکان را فراهم می‌کند که کاربران بتوانند قدرت مالی خود را از دارایی‌های کریپتویی مشخص کرده و در قالب یک قرارداد هوشمند به این دارایی‌ها دسترسی داشته باشند.
به عبارت دیگر، با وام فوری، شما توانایی دسترسی به مقدار معینی از دارایی‌های کریپتو را بدون نیاز به هرگونه وثیقه یا اطلاعات شخصی دارید. این ابزار حرفه‌ایان را قادر می‌سازد تا لحظه‌ای فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معامله کریپتو را شناسایی کرده و در لحظه تصمیم‌گیری، با قدرت دارایی‌های کریپتویی خود، معاملات را انجام دهند. از این طریق، حتی اگر بخواهید در یک فرصت سودآور سرمایه‌گذاری کنید و قدرت مالی کافی نداشته باشید، می‌توانید از وام فوری استفاده کنید.
Aave، به عنوان یک پروتکل دیفای، این امکان را در سال 2020 ارائه کرد و در دو سال اخیر همچنان در حال تکامل و توسعه مفهوم وام فوری است. این نوع وام‌ها هر چه بیشتر بهبود یافته و با تحولات بیشتری همراه خواهند بود. اما نحوه عملکرد دقیق و اجزای آن چگونه است؟ در ادامه به توضیحات جزئیات بیشتری درباره آن خواهیم پرداخت.
پیشنهاد : قیمت تتر، قیمت سولانا و سایر ارزهای دیجیتال را درپارسیان کریپتو مشاهده کنید
وام فوری (Flash loans) در دیفای چیست؟
برای فهم بهتر عملکرد وام فوری (Flash Loans) و معماری هوشمندانه آن، باید به اجزای کلان و نحوه اجرای فرآیند توجه کرد. این نوع وام، تنها در اکوسیستم بلاک‌چین امکان پذیر است و بر اساس قراردادهای هوشمند و امکانات متقابل تعریف می‌شود. پیشنهاد می شود پیش از مطالعه ادامه ی این مطلب، مقاله دیفای چیست را نیز بخوانید.
در ابتدا، وام گیرنده مقدار مشخصی از دارایی مورد نظر خود را به عنوان وام مشخص می‌کند. این درخواست به صورت علنی در پلتفرم اطلاع رسانی می‌شود و به وام دهندگان ارائه می‌شود. وام دهندگان، با مشاهده درخواست، می‌توانند به این درخواست پاسخ دهند و اقدام به تأمین وام نمایند. به عنوان مثال، پلتفرم Aave یکی از پیشوند‌های فعال در این زمینه محسوب می‌شود.
پس از قبولی توسط یک وام دهنده، فرآیند وام فوری آغاز می‌شود. یک قرارداد هوشمند بازنویسی پذیر (reversible smart contract) برای انجام معامله مشخص می‌شود که هر دو طرف در آن شرکت می‌کنند. این قرارداد از طریق تعریف یک مسیر معکوس‌پذیر، تمام فعالیت‌های مالی مرتبط با وام را تعریف می‌کند. به این ترتیب، وام دهنده نقش متقاضی معامله را بازی می‌کند و فرآیند به صورت خودکار و بدون نیاز به نهاد واسطه انجام می‌شود.
در صورتی که امکان بازپرداخت وام وجود نداشته باشد، معاملات انجام شده به صورت معکوس تغییر می‌کند، و انگار کل فرآیند وام‌دهی هرگز اتفاق نیفتاده است. این ویژگی منحصر به فرد این نوع وام، از مزایای بزرگی برخوردار است و حفظ امنیت و شفافیت در معاملات را تضمین می‌کند. همچنین، از طریق این ساختار، سود حاصل از معامله به عنوان کارمزد به پلتفرم و وام‌دهنده تعلق می‌گیرد و بخش باقی‌مانده به وام گیرنده پرداخت می‌شود.
استفاده از وام فوری برای معاملات آربیتراژ
معامله آربیتراژ، به عنوان یک فرایند جذاب در دنیای معاملات کریپتو، از وام‌های فوری به شدت بهره‌مند است. آربیتراژ در واقع به کارگیری اختلافات قیمتی در بازارهای مختلف است تا از آن سود حاصل شود. وقتی این اختلافات در دو بازار (صرافی) برای یک دارایی خاص ظاهر می‌شود، معامله‌گر می‌تواند آن دارایی را از بازار ارزان‌تر بخرد و در بازار گران‌تر بفروشد.
استفاده از وام‌های فوری در این فرآیند، قابلیت ایجاد قدرت مالی بیشتر و ارتقاء سودآوری را ارائه می‌دهد. به عبارت دیگر، معامله‌گران می‌توانند از تفاوت قیمتی که در دو صرافی مختلف برای یک دارایی وجود دارد بهره‌مند شوند. این راهبرد به آن امکان می‌دهد که با گرفتن وام فوری، دارایی را با قیمت ارزان از یک صرافی (مثلاً Uniswap) خریداری کرده و آن را با فروش در صرافی دیگری (مثلًا FTX) به قیمت گران‌تر عرضه دهند.
به‌طور مثال، اگر معامله‌گر اختلاف قیمت قابل‌توجهی بین LINK را مشاهده کند، می‌تواند از وام فوری برای خرید در Uniswap بهره‌برد و سپس با فروش در FTX سود کسب کند. در پایان، معامله‌گر وام را پس می‌دهد و مابقی سود (بعد از پرداخت سود وام) را برای خود احتفاظ می‌کند.
استفاده هوشمند از تأمین مالی و وام‌ها این امکان را فراهم می‌کند که معامله‌گران به بهره‌وری بیشتر و افزایش سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف دست یابند. برای بهره‌برداری بهینه از این راهبرد، آشنایی با فرآیند‌ها و معاملات وام‌های فوری امری ضروری است.
حمله Flash Loan چیست؟
حمله فلش لون به‌عنوان یکی از شیوه‌های کلاهبرداری در بازار رمز ارز، از تمهیدات آماده‌سازی وام‌های آنی به منظور غارت دارایی‌های معامله‌گران به نقدینگی می‌پردازد. این شیوه مخرب از جمله تهدیدات برجسته است که در ایجاد حباب‌های قیمت در کریپتوها نقش داشته و میلیون‌ها دلار از دارایی‌ها به‌طور ناحیه‌ای از آن سوءاستفاده شده‌اند.
مراحل حمله فلش لون به‌گونه‌ای که در دوره ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به وقوع پیوسته و موجب غارت گسترده دارایی‌ها شده است، به‌شرح زیر است:
۱. دریافت حجم قابل‌توجهی از توکن‌های X به‌صورت یک فلش لون.
حمله‌کننده ابتدا حجم بزرگی از توکن‌های X را به‌عنوان یک وام فوری دریافت می‌کند.
۲. استفاده از صرافی غیر متمرکز برای معامله توکن‌های X با توکن‌های Y.
با استفاده از یک صرافی غیرمتمرکز، توکن‌های X با توکن‌های Y معامله می‌شوند که باعث افزایش قیمت Y و کاهش قیمت X می‌شود.
۳. استفاده از توکن‌های Y برای دریافت وام کلان در یک پروتکل DeFi.
توکن‌های Y در یک پروتکل DeFi به‌عنوان اعتبار اولیه شناسایی می‌شوند و از اعتبار آن برای درخواست وام به میزان زیادی استفاده می‌شود.
۴. خرید بیشتر توکن X با استفاده از وام دریافتی.
حاصل از وام دریافتی به خرید توکن‌های بیشتری از نوع X می‌انجامد.
۵. بازپرداخت وام و مابقی آن به‌عنوان سود.
توکن‌های خریداری‌شده (توکن X) با استفاده از آن به‌عنوان وام پرداخت می‌شود و مابقی آن به‌عنوان سود به معامله‌گر تعلق می‌گیرد.
این شیوه کلاهبرداری یکی از پرکاربردترین و دشوارترین مسائلی است که با توجه به نیاز به دانش فنی و برنامه‌نویسی، هکرها از آن استفاده می‌کنند. از مهمترین دلایل جلب توجه آن‌ها به عدم نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه و اعتباری برای دریافت وام‌هاست. همچنین، این شیوه برای حمله‌کننده با ریسک کمتری همراه است و به‌نوعی از دیدگاه قانونی، او را از جرم دزدی یا نقض قوانین معاملات متبوع می‌دارد.
استفاده از اواکل های غیر متمرکز برای مقابله با حملات فلش لون
۲. استفاده از اواکل‌های غیر متمرکز:
برای مقابله با این مشکلات، پیشنهاد می‌شود که پلتفرم‌های ارائه فلش لون از اواکل‌های غیر متمرکز مانند چین لینک یا پروتکل Band استفاده کنند. این اواکل‌ها امکان جمع‌آوری قیمت‌ها از سراسر بازار رمز ارز را فراهم کرده و مشکلات مربوط به وابستگی به یک صرافی خاص را کاهش می‌دهند.
۳. استفاده از ساختارهای غیر متمرکز دیفای:
استفاده از ساختارهای دیفای مانند قراردادهای هوشمند بر بستر بلاک‌چین، امکان تشخیص سود و ارزش معاملات را باز می‌کند. این ساختارها، به پلتفرم‌ها اجازه می‌دهد تا با سیستم‌های قیمت‌گذاری غیر متمرکز و اطلاعات از منابع مختلف همخوانی داشته باشند.
۴. ایجاد سازگاری بین پلتفرم‌ها:
برای کاهش فرصت‌های کلاهبرداری، پلتفرم‌های وام دهنده باید سازگاری بیشتری بین خود داشته باشند. این شامل تنظیم حاشیه سود، قیمت‌ها و حجم وام‌ها در سطح بلاک‌چین است. با ایجاد هماهنگی بیشتر، انتقال از یک پلتفرم به دیگری دشوارتر می‌شود و این امکان را به هکرها می‌دهد که با یک شبکه قدرتمندتر مواجه شوند.
در کل، به‌منظور تقویت امنیت و تضمین شفافیت در این حوزه، نیاز است که پلتفرم‌های وام‌دهنده اقدامات قویتری را انجام دهند و از ساختارهای غیرمتمرکز و تکنولوژی‌های نوین بهره‌مند شوند.
مزایا و معایب وام فوری (Flash loans)
بدون نیاز به وثیقه: برخلاف سیستم بانک‌داری سنتی، در این شیوه ارائه تسهیلات، معامله‌گر به هیچ وثیقه و سرمایه اولیه‌ای نیاز ندارد. حتی برای توضیح و تثبیت اعتبار خود نیز نیازی نیست و هر کسی با دانش کافی از دنیای کریپتو و قراردادهای هوشمند، می‌تواند از پلتفرم‌های وام‌دهنده وام بگیرد.
معاملات آنی: از لحظه دریافت وام تا تحویل، اجرای معامله و برداشت و تقسیم سود، مراحل به صورت آنی (Flash) پیاده‌سازی می‌شوند. به این ترتیب، کاربر سرعت و دقت بیشتری را در معامله تجربه می‌کند و خطای انسانی حداقل می‌شود.
استفاده از Smart Contracts: به دلیل بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند، تمام بلاک‌چین‌هایی که از این ساختار برای معاملات و تعریف محصولات و خدمات خود بهره می‌گیرند، می‌توانند سیستم دریافت و پرداخت وام آنی را نیز به ابزارهای مالی خود اضافه کنند.